تاریخچه انيميشن آمریکا – قسمت اول (دوران صامت)

تاریخچه:

نمونه های ابتدایی سعی در ثبت حرکات به وسیله نقاشی غیرمتحرک در نقاشی های غار دوران پارینه سنگی یافت می شود که حیوانات با چندین پا ترسیم شده اند و آشکارا تلاشی برای نشان دادن مفهوم حرکت است. از جله تصاویر نقاشی شده روی دیواره ها تقریبا ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد که تصاویر پیاپی از دو کشتی گیر را در حالتهای مختلف نشان می دهد. در یکی از معروفترین کارهای لئوناردو داوینچی، او نشان می دهد که اندامها در وضعیتهای مختلف چگونه به نظر می رسند. فرشته های Giotto به نظر در حال پرواز می رسند.

با آغاز سنجش زمان، بشر تلاش کرد تا حس حرکت را نيز در هنرش تسخیر کند. از گراز هشت پا در غار آلتامیرا در شمال اسپانیا تا نقاشیهای پيوسته بقایای عصر فراعنه این جستجو برای ثبت حرکت را نشان مي دهد.

انیمیشن حقیقی بدون درک اصل بنیادی چشم انسان يعني اصرار بر دیدن، به دست نمی آمد. این اصل برای اولین بار توسط Paul Roget فرانسوی در سال ۱۸۲۸ نشان داده شد. از جمله وسایلی که با استفاده از این اصل ساخته شد مي توان ازThaumatrope نام برد، صفحه ای مدور که از دو سر به یک ریسمان یا میله وصل می شد. یک طرف صفحه یک پرنده و سوی دیگر قفس خالی را نشان می داد. با چرخاندن صفحه پرنده داخل قفس ظاهر می شد. این ثابت می کند که چشم تصاویر را هنگامی که آنها به صورت متوالی در یک زمان به نمایش درآیند حفظ می کند. مخترع این وسیله Joh Ayrton Paris یا Charles Babbage بود.

دو اختراع دیگر نیز به تولید انیمیشن کمک کردند. Phenakistoscope اختراع Joseph Plateau در سال ۱۸۲۴، ورقی گرد بود که لبه های آن را دارای شکافهایی بود. بیننده ورق را جلوی آیینه نگه می داشت و از میان سوراخهای آن به دقت می نگرد و ورق در این حال به سرعت چرخانده می شود. از داخل یک سری نقاشی پیرامون ورق بیننده تصاویر متوالی را مشاهده می کرد که اشیا متحرک به نظر می رسیدند. تکنیک مشابهی در zoetrope به کار گرفته شد. این وسیله در سال ۱۸۳۲ توسط George Horner ساخته شد و سیلندری است بود که شکافهای عمودی در اطراف دارد. در لبه داخلی سیلندر، یک سری تصویر قرار دارد که پشت به شکافها قرار دارند. وقتی سیلندر شروع به چرخیدن کند، با نگاه کردن از شکافها توهم حرکت ایجاد می شود. هیچ کس فکر نمی کرد که این وسیله کوچک آغازی برای تولد انیمیشن در دنیا باشد.

• 

• 

• 

يكي از دستگاههای اولیه محبوب دیگر Praxinoscope است؛ دستگاهی مانند zoetrope که به آن آیینه هایی در بخش داخلی اضافه شده بود که این سرعت توالی تصاویر رابیشتر و در نتیجه توهم حرکت را بیشتر می کرد. این دستگاه به وسیله دانشمند فرانسوی Charles-Emile Reynaud در سال ۱۸۷۷ ساخته شد. Reynaud آن را توسعه داد به این صورت که Praxinoscope بزرگتری ساخت که روی پرده افکنده می شد و با نام Theatre Optique شناخته می شد. ضمناً از flip book نيز مي توان نام برد. اولین flip book توسط John Barnes Linnet در سال ۱۸۶۸ به ثبت رسید. این کتابها بیشتر برای کودکان ساخته می شدند، از یک سری تصاویر که اختلاف اندکی با هم داشتند تشکیل می شد با ورق زدن سریع صفحات، تصاویر به نظر متحرک می رسیدند. این دستگاهها حرکات را با نقاشیهای پشت سر هم و با استفاده از ابزارهای فنی ایجاد می کردند، ولی انیمیشن تا ظهور فیلمهای تصویر متحرک پیشرفت چندانی نداشت.

ظهور دوربین متحرک و پروژکتور توسط Thomas A. Edison و دیگران اولین ابزارهای کاربردی ساخت انیمیشن بود. هنوز هم انیمیشن با ساده ترین ابزارها ساخته می شود.

نمی توان از شخص خاصی به عنوان خالق هنر انیمیشن نام برد، افراد زیادی بودند که همزمان پروژه های متفاوتی از انواع مختلف انیمیشن انجام می دادند.

فیلمساز فرانسوی Georges Meleis سازنده فیلمهای جلوه های ویژه مثل A Trip to the Moon بود. او از تکنیکهای فراوانی استفاده کرد- یکی از آنها متوقف کردن دوربین، عوض کردن چیزی در صحنه و به حرکت در آوردن دوباره دوربین بود. این بسیار شبیه چیزی بود که بعدها تبدیل به سبك انیمیشن stop-motion شد. Melies تصادفا به تکنیکی دست یافت؛ هنگامی که در حال فیلمبرداری از اتوبوس در حال حرکتی بود دوربین وی سقوط کرد. وقتی دوربین ثابت بود، اسبی تصادفا از آنجا عبور کرد و وی هنوز مشغول فیلمبرداری بود. نتیجه این بود اتوبوس به نظر می رسید تبدیل به اسب می شود.

احتمالا J. Stuart Blackton اولین فیلمساز آمریکایی بود که از تکنیک انیمیشن stop-motion و نقاشی با دست استفاده کرد. Edison او را به دنیای فیلمسازی معرفی کرد، او پیشگام این ایده با اولین فیلم دارای کپی رایتش در سال ۱۹۰۰ و اواخر قرن بیستم بود. چندین فیلم وی از جمله The Enchanted Drawing (1900) و Humorous Phases of Funny Faces (1906) نسخه فیلم شده ای از روتین “هنرمند آذرخش” Blackton بودند و از نسخه های اصلاح شده تکنیکهای stop-motion آقای Melies استفاده می کرد تا یک سری از نقاشی های تخته سیاهی را در حال حرکت و تغییرشکل نشان دهد. از Humorous Phases of Funny Faces به عنوان اولین فیلم انیمیشن حقیقی و از Blackton به عنوان اولین انیماتور ذکر می شود.

در سال ۱۹۰۸ هنرمند فرانسوی دیگری به نام Emile Cohl شروع به نقاشی نوارهای کارتونی کرد و فیلمی به نام Fantasmagorie ساخت. بخش اعظم فیلم شامل یک نقاشی بسیار ساده متحرک بود و با تمام رفتارهای اشیا در حال تغییرشکل دادن مواجه بود، مثل بطری شرابی که به یک گل تبدیل می شود. در فیلم جایی که دست انیماتور وارد صحنه می شود، live action است. ساخت فیلم به این صورت بود؛ ابتدا هر فریم روی کاغذ کشیده می شد سپس هر فریم روی فیلم نگاتیو، فیلمبرداری می شد که به تصویر ظاهر تخته سیاه می داد. این روش Fantasmagorie را به اولین فیلم انیمیشن از نوعی که به نام “انیمیشن سنتی با طراحی دستی” شناخته می شود تبدیل کرد.

به دنبال موفقیت Blackton و Cohl بسیاری از هنرمندان انیمیشن را تجربه کردند. یکی از این هنرمندان Winsor McCay یک کاریکاتوریست موفق روزنامه بود. او انیمیشن هايی با جزییات زياد را که نیازمند یک تيم از هنرمندان بود را به تنهایی و با جزییات دقیق ساخت. هر فریم روی کاغذ طراحی می شد که همیشه نیاز به پس زمینه و شخصیتها برای طراحی و انیماتوری مجدد بود. از کارهای برجسته McCay می توان فیلمهای Little Nemo (1911)، Gertie the Dinosaur (1914) و The Sinking of the Lusitania (1918) را نام برد. هنر McCay این بود که شخصیت دایناسورش را پرورانده بود تصور اینکه دایناسوری روی پرده جان بگیرد حیرت آور بود.

انیمیشن باید هنر باشد

“انیمیشن باید هنر باشد… از شانس بد، بسیاری آنرا تبدیل به تجارت کرده اند… نه یک هنر بلکه کاسبی.” بدین گونه Winsor McCay ، پدر انیمیشن، بر باد رفتن صنعتی را که خود او کمک به شکل گیری اش نمود، وصف می کند.

از شانس بد، بسیاری آنرا تبدیل به تجارت کرده اند… نه یک هنر بلکه کاسبی.” بدین گونه Winsor McCay ، پدر انیمیشن، بر باد رفتن صنعتی را که خود او کمک به شکل گیری اش نمود، وصف می کند.

او از ۲۱-۱۹۱۱ انیمیشن را از حقه های دوربینی ساده به انیمیشن های با شخصیت پردازی بالا که ۲۰ سال طول کشید، پروراند. MacCay فیلمهایش را از آغاز تا پایان هر فیلم تقریبا به تنهایی ساخت. او زمان را برای دادن دید هنری منحصر به فرد به فیلم صرف می کرد، گاهی بیش از یک سال صرف ساختن یک کارتون ۵ دقیقه ای می شد. ولی جوانه در حال رشد دنیای سینما نمی توانست این همه برای کار کوتاه صبر کند، و به این ترتیب استودیوهای مدرن به وجود آمدند. هنر انیمیشن دیگر کار یک نفر به تنهایی نبود، بلکه خط تولید کارآمدی از بهترین سنتهای هنری فورد بود. ولی آیا هنر کارتون انیمیشن به خاطر سود و تجارت فنا می شود؟ که این البته به خود استودیوها بستگی دارد.

در این سالها موسسه های بسیاری ثابت کردند که پیشگویی McCay تا حدی نادرست است، در واقع بدون وجود چنین همکاری مثبت استعدادها، هنر انیمیشن تا این سطح بالای مهارت لذت بخش امروز نمی رسید. ولی این “شانس بد” که McCay ذکر می کند از آن کیست: هنر یا خود هنرمندان؟

حتی پیش از اینکه McCay پتانسیل حقیقی انیمیشن را به دنیا نشان دهد، با فیلم برجسته خود Gertie the Dinosaur (1914)، اولین استودیوهای انیمیشن پا گرفته بودند و تلاش می کردند تا از این رسانه استفاده کنند. اولین خانه انیمیشن توسط Raoul Barre در سال ۱۹۱۳ افتتاح شد و در عرض ۵ سال صنعت جدیدی متولد شد و استودیوهای بیشتری در کلانشهر نیویورک شروع به کار کردند.

استودیوی John Bray موفق ترین و مطمئناً بانفوذترین این استودیوهای ابتدایی بود. Bray اولین سریال کارتونی موفق به نام Col. Heeza Liar را در سال ۱۹۱۴ تولید کرد. روسای آتی استودیو، Max Fleischer و Walter Lantz مهارت خود را در آنجا کسب کردند. ولی مهمترین کمک استودیو به رسانه معرفی Cel بود. فرآیند مرکب زنی طراحان انیماتور روی تکه های تمیزی از سلولوئید و سپس عکس برداری متوالی از آنها روی پس زمینه منفرد اختراع یکی از کارکنان Bray به نام Earl Hurd در اواخر سال ۱۹۱۴ بود. به دنبال این اختراع، استودیو تمام اعتبار و سود این خدمت به هنر زیردست خود را از آن خود کرد. Hurd امتیاز اختراع خود را به رییسش Joh Bray داد که امتیاز تمام استودیوهایی که از این فرآیند استفاده کردند از آن خود کرد. در عین حال از دیدگاه هنری مثل این است که پیکاسو امتیاز انحصاری بودن کوبیسم را خواستار می شد. این بحث نسبی است، به هر حال، اين حق امتیاز در سال ۱۹۳۲ منقضی شد و دیگر تجدید نشد. تنها بازنده واقعی Earl Hurd به نظر می رسد.

Otto Messmer از دیگر کارکنان استودیو، نیز مانند Hurd هیچ گاه حقوق مربوط به نوآوری خود را نگرفت. ولی خدمت Hurd به انیمیشن فنی و خدمت Messmer ابداع هنری بود که دنیاي انيميشن بیش از ۸۰ سال از آغاز آن، هنوز به آن احترام مي گذارد. Otto Messmer توسط استودیوی Pat Sullivan در سال ۱۹۱۶ استخدام شد. پس از ۳ سال او انیمیشن Felix the Cat را تولید کرد که مرحله برجسته ای در پیشرفت انیمیشن به عنوان یک هنر داشت. از زمان Gertie the Dinosaur هیچ شخصیت انیمیشنی مانند راه رفتن سنگین و متفکرانه Felix چنین درجه ای از شخصیت پردازی را نمایش نداده بود. ولی بر خلاف Gertie ، Felix شخصیتی استودیویی بود که در نظر داشت بینندگان را برای تماشای دوباره او منتظر بگذارد و Messmer و همکارانش فرصت کاوش درباره امکان پیشرفت شخصیتهای انیمیشنی را داشتند. ضمناً، رییس استودیو Pat Sullivan امتیاز انحصاری تولید Felix را گرفت و از این حق امتیاز، میلیونها دلار به دست آورد. Messmer با درآمد معمول خود به کار ادامه داد. Messmer این مرد آرام و متواضع، هیچگاه درباره ادعای Sullivan درباره ساخت اوليه Felix اعتراضي نكرد، حتی بعد از مرگ Sullivan در سال ۱۹۳۳باز Messmer اين راز را فاش نكرد كه Felix طرح اوست نه Sullivan شياد؛ اما مورخ انیمیشن John Canemaker این واقعه را در سال ۱۹۷۶ پی گیری کرده و فاش ساخت (این افشاء ذنياي انیمیشن را تكان داد و سر و صداي زيادي به پا كرد و ۲۰ سال بعد این داستان در یکی از اپیزودهای “The Simpsons ” هجو شد).

اگر بخواهیم تاریخچه انیمیشن را در آمریکا بررسی کنیم، باید ۴ دوره مهم را درنظر بگیریم:

• دوره انیمیشن صامت
• عصر طلایی انیمیشن
• عصر انیمیشن تلویزیونی
• انیمیشنهای مدرن

در این شماره انیمیشنهای صامت را تا نقطه تحول آن، انیمیشن Felix the Cat مرور کردیم. در اینجا به صورت فهرست وار نگاهی به این دوره مهم تاریخ انیمیشن می اندازیم:

۱۹۰۶: فیلم Humorous Phases of Funny Faces ساخته J. Stuart Blackton

۱۹۱۴: فیلم Gertie the Dinosaur ساخته Winsor McCay بصورت stop-motion

۱۹۱۸: فیلم The sinking of the Lusitaniaساخته Winsor McCay بصورت stop-motion

۱۹۱۹: اولین کارتون Felix the Cat ساخته Otto Messmer

۱۹۱۹: فیلم Koko the Clown ساخته Max Fleischer

۱۹۲۱: فیلم افسانه ای Aesop ساخته Paul Terry

۱۹۲۱: فیلم Dreams of a Rarebit Fiendساخته Winsor McCay بصورت stop-motion

اولین کارتونهای والت دیزنی Laugh-o-Grams ، Alice Comedies ، Oswald the Lucky Rabbit و Mickey Mouse

سری های کارتونی برجسته دیگر: Heeza Liar ، Mutte and Jeff ، Krazy Kat ، Bobby Bumps

دیگر استودیوهای مهم این دوره: Barre Studio ، Bray Productions ، Barre-Bowers studio ، International Film Service

توزیع کننده های مهم فیلمهای انیمیشن: Margaret J. Winkler ، Charles Mintz ، Educational Pictures ، Red Seal Pictures و Bijou Films

و همچنین Charles Bowers کمدین و انیماتوری که فیلمهای غریبی در دهه ۱۹۲۰ ساخت و انیمیشن stop-motion را با کمدی ترکیب کرد. بسیاری از این فیلمها از بین رفته اند، ولی برخی از آنها اخیرا روی DVD منتشر شده اند.
در قسمتهاي بعدي به بررسی تحول صنعت انیمیشن پس از Felix the Cat خواهیم پرداخت.